11

Kurier Galicyjski * 29 lipca – 11 sierpnia 2011

twiej mi jest w dzielnicy w poszukiwa-

w czasach szkolnych, odezwała? Lu-

co jest światową historią UNESCO:

jakoś to działa. Ale jeśli chcieć korzy-

scy razem mieszkają w starym Domu

niu pieniędzy, poszukiwaniu miejsc,

dzie widzą, że ona chodzi po mieście,

malowanymi soborami, monastyrami,

stać z telefonu czy z maila, to może to

Pielgrzyma, przy katedrze rzymsko-

próbowaniu namawiania na współpra-

studiują razem... Nic. Kamień w wodę.

będziemy je rysować i fotografować.

działać w dowolny inny sposób.

katolickiej. Są tu bardziej sensownie

cę, jeżeli w całą tę sytuację jest zaan-

Wtedy musieli, a teraz i inni może mu-

Jeśli wszystko będzie dobrze, to ma

Dlatego najlepiej układa mi się

wyposażone miejsca, ale z punktu wi-

gażowany jeszcze ktoś. Tu nie chodzi

szą. Przy czym to są te złe przykłady,

to być ilustracja do przewodnika po

współpraca z Kościołem – nie dla-

dzenia młodzieży jest tak, że gdy jest

o uprawianie jakiegoś bizantynizmu

bywają i inni ludzie. Jest szereg osób,

Bukowinie, który się tam w przyszło-

tego, że jestem tak bardzo religijny,

trzydzieści osób to jest lepiej, niż gdy

czy składanie hołdu dla władzy, ale

z którymi można się dogadać, czy z

ści ukaże. Po czym „Warszawa” wra-

ale także z takiego powodu, że jak z

się ma pojedyncze pokoje. Ja tego

jakieś podziękowanie się należy. Było

rodzicami, czy z dziećmi, ale są takie

ca z Rumunii do Lwowa, tam jesteśmy

Kościołem się na coś się umówię, to

trochę nie rozumiem, ale z ich punktu

dwóch panów: jeden – pan dyrektor,

przypadki, które rodzą niezwykle złą

jeszcze dwie noce i w ostatnim dniu

jest to przestrzegane. Jeśli z jakiegoś

widzenia to jest tak...

Andrzej Borkowski (od 2002 do 2004

krew, przy czym ileś tych przypadków

„Ukraina” i „Frankowsk” wyjeżdżają

powodu trzeba coś zmienić to ktoś

No i przyjechaliśmy tutaj. Mieli-

roku) i potem pan burmistrz Wojciech

w szczególności kumuluje się na tere-

do Polski (my też jedziemy do Polski).

dzwoni czy wysyła maila i mówi: pro-

śmy trochę zaburzeń w sensie takim,

Komorowski, dwóch najważniejszych

nie Lwowa. To znaczy, nie do końca

Spotykamy się w Hrebennem, oni się

szę pana, stało się tak i tak, czy mo-

że po raz pierwszy odkąd tu jestem

urzędników dzielnicy, którzy wykazy-

to tak wygląda we Frankowsku, nie

do nas przesiadają i razem jedzie-

żemy to jakoś zmienić. To wszystko

w tym terminie (na przełomie czerwca

wali zrozumienie, przyznawali pienią-

do końca tak wygląda w Odessie, nie

my do Warszawy. Jadą jeszcze na

jest jakoś normalnie.

i lipca) pogoda jest taka, że jest tro-

dze, uczestniczyli w różnych spotka-

do końca tak wyglądało w Kamieńcu,

tydzień oglądać Warszawę. Ci z na-

Jak widać, ze współczesnej pol-

chę chłodno, pada deszcz. Zawsze to

niach, przyjeżdżali na Ukrainę. Lubią

jeśli się mówi o rodzinach. Natomiast

szych, którzy nie wyjadą, będą się z

skiej perspektywy, współpraca ze

było 35° ciepła i raczej to przeszka-

to miejsce. Także dzięki ich zrozumie-

we Lwowie coś się dzieje z instytucja-

nimi też spotykać. Jedną z całkowicie

stroną ukraińską bywa bardzo dziwna

dzało. Jak pada deszcz, pojawia się

niu i wspomaganiu ten program wciąż

mi – czy tam jest „Polski” za dużo i już

nowych rzeczy tu, w Kamieńcu, i we

i nie wszyscy to wytrzymują. To zna-

ewidentne zaburzenie z rysowaniem,

jest realizowany. Może mi jest łatwiej,

nie wiedzą co z tym zrobić?

Lwowie jest to, że nie ma zwiedzania

czy ja to wytrzymuję, bo ja to nazy-

bo nie da się na dworze siedzieć. No i

ponieważ jestem radnym, ale gdyby

miasta w takim rutynowym, tradycyj-

wam „dobrodziejstwem inwentarza”.

oni podzieleni są na grupy, grupy mie-

Uważają, że wszystko się

oni nie mieli w sobie tego zrozumie-

nym trybie z dorosłym przewodni-

Są, jacy są – prawdopodobnie my by-

szane, tak jak pomieszani są w poko-

im należy...

nia, to ja, jako radny też bym sobie z

...należy i Polska coś musi. A Pol-

kiem, który im opowiada: to tu, to tu,

liśmy podobni jeszcze niedawno i nie

jach, żeby nie była sama „Warszawa”

tym nie poradził.

ska ma swoich biednych, swoje pro-

a to tu się działo i to tak wyglądało,

ma co się denerwować. Trzeba tylko

czy sama „Ukraina”. Przemieszanie w

Pani pyta: tyle lat i taka sytuacja

blemy, swoje sprawy. Żal za Lwowem

tylko w Warszawie grupa osób, która

przewidywać, że takie sytuacje mogą

różny sposób po jakimś czasie zaczyna

– to jest druga strona tego samego

– to jest jasne – i za tą mniejszością

już była tutaj – czy na plenerze, czy

się zdarzyć. Jak ja to przewidzę, to je-

działać, zaczynają ze sobą rozmawiać,

medalu. W Warszawie też mnie py-

w mieście z jakichś innych powodów

stem w stanie się z nimi dogadać. Ale

tają, dlaczego tam, czy nie można by

– przygotowała bieg miejski na kilka

nie jest to sytuacja prosta.

gdzie indziej, np. po co do Kamieńca

patroli czy grup. Każda grupa otrzy-

W tym wszystkim dzieci są nie-

Podolskiego, kiedy można na Krym?

muje jakieś zadania i to jest taka inna

winne. Ale nie może być też takiej

A ja mówię: idźcie na dworzec, kupcie

forma zwiedzania. To samo będzie

sytuacji, że mówi się nam, że wszy-

sobie bilet, idźcie do biura turystycz-

we Lwowie.

scy są biedni, po czym wkwaterujemy

nego i jedźcie na Krym. Ja na Krym

Już były rozmowy z Kościołem,

kogoś do czyjegoś domu i w czasie

nie jeżdżę. To samo jest z Zachodem

kiedy można się tu w przyszłym roku

rozmów w z dziećmi czy z rodzicami

– chcecie jechać na Zachód – proszę

zakwaterować. Są rozmowy z niektó-

wychodzi, na przykład, że dziewczyn-

bardzo, wolna wola, nikt nikomu nie

rymi osobami – bo na pewno nie ze

ka była cztery razy w Ameryce. No

broni jeździć na Zachód, gdzie tylko

wszystkimi – czy mogliby przyjechać

to wszyscy się dziwią, bo w Polsce

dowolnie chcecie. Ja jeżdżę w te do-

tu w przyszłym roku. W przyszłym

biedni do Ameryki też nie jeżdżą, a

kładnie miejsca. Jeżeli ktoś tego nie

roku będzie inny plener – ta formuła

już na pewno nie cztery razy. No to

rozumie, to po prostu nie jeździmy

już została wymyślona i, prawdopo-

biedna nie jest. Więc jak to jest? Albo

razem. Dla mnie liczy się młodzież,

dobnie, jeżeli „Ukraina” będzie miała

są biedni, albo nie są biedni.

wspólna historia, choć inaczej inter-

pieniądze, a przynajmniej większość

To wszystko robi niezwykle złe

pretowana, i współczesna Ukraina.

z nich, nie będzie Rumunii, ale będzie

wrażenie, bo większość z tych, u

Bo nie może być tak, że dzieci znają

Humań z Sofiówką, Biłgorod Dni-

których goszczą ci ludzie, którzy im

Ukrainę z relacji Ukraińców, którzy

i za tym wszystkim, co ci ludzie prze-

strowski, Akerman, Oczaków z Dnie-

coś dają – mieszkanie, jedzenie, coś

przestają być dla siebie obcy. Jest

sprzątają u nich w domu. Muszą wie-

żywają, a oni się uważają za ofiary hi-

prem, Odessa. I jeśli da się „Ukrainę”

kupują, gdzieś chodzą z nimi, mówią,

jednak ewidentna trudność z jednym,

dzieć, że to jest kraj, który składa z

storii. A Polska to niby co? Taka sama

zabrać na to ze sobą, to będzie to

że ludzie z Ukrainy nie umieją dzię-

czy u „Warszawy”, która ma 13 – 14

czegoś więcej niż tylko z biednych

wielka ofiara, trochę większa tylko, bo

nadzwyczajna sprawa. Bardzo bym

kować. To znaczy nie chodzi o to,

lat, czy u „Ukrainy”, która ma 13 – 14

ludzi, którzy przyjeżdżają do nas do

i więcej ludzi, i większe terytorium.

chciał. Kiedyś, jeszcze dwa lata temu

żeby całować po nogach, klęczeć,

lat, a mianowicie problem w porozu-

pracy. Różne rzeczy się dzieją dodat-

już tak robiliśmy, potem „przestaliśmy

bić głową o podłogę i mówić: „jaki pan

miewaniu się z ludźmi, pochodzącymi

Obecny plener rozpoczął

kowo, przy realizacji tego programu,

mieć pieniądze” w takiej ilości, by móc

cudowny, wspaniały, w życiu nikogo

skądkolwiek, którzy mają 16 – 17 lat,

się...

ale pewne, ważne według mnie, ele-

30 czerwca wyjechaliśmy z War-

to kontynuować, więc ograniczyliśmy

takiego nie widziałem”, tylko jakiegoś

bo starsi uważają, że tamci to są za

menty są cały czas powtarzane.

szawy, ale to jest tak, że koniec plene-

się do bliższej Rumunii.

takiego elementarnego powiedzenia,

mali na życie. To jest jakiś problem.

Chciałbym zakończyć mniej ofi-

ru 2010 jest początkiem pleneru 2011.

Także pomijając Kościół i niektóre

że to, co dla mnie zrobiłeś, jest w po-

Podzieleni na grupy, w ciągu dnia

cjalnie, akcentem osobistym. W kwiet-

To jest wielkie planowanie pieniędzy,

miejsca na Ukrainie, z którymi współ-

rządku. No to ludzie mówią tak: a na

chodzą rysować i fotografować z in-

niu zeszłego roku był ślub mojej córki.

miejsc do spania, szukania uczestni-

praca na Ukrainie idzie bardzo w po-

co nam biedni z Ukrainy, co my – bied-

struktorami, którzy pomagają im w

W październiku, poprzedniego roku

ków, szukania kadry. To musi dłuższy

rządku, jest jeszcze miejsce, zwane

nych w Polsce nie mamy? Będziemy

różnych pracach. Generalnie dzieci,

wracali z wyprawy z Kamieńca Podol-

czas trwać, nie może być tak, że jest

„Kurierem Galicyjskim”. Gazeta pełni

biednym w Polsce pomagać! I jest

które rysują, są po jakichś zajęciach

skiego i zaręczyli się we Lwowie. Nie

i już. To tak „samo” się nie dzieje. Na

tu niezwyczajną rolę, także z tego po-

tyle różnych aspektów tej sytuacji, że

pozalekcyjnych czy na Ukrainie, czy

namówiłem ich na ślub w katedrze

jesieni poprzedniego roku było wia-

wodu, że ja próbuję z panem redakto-

faktycznie wygląda to tak, że trzeba

w Warszawie tak, że rysowanie wyma-

lwowskiej, natomiast to, że lubią to

domo, że szereg uczestników się po-

rem Mirosławem Rowickim (zwanym

być dość zawziętym i też próbować

ga jednak jakichś umiejętności. Robić

miejsce, bardzo dobrze rozumieją i w

wtórzy, szereg uczestników pleneru z

też Marcinem Romerem) negocjować

szukać nowych ludzi i po jakimś cza-

zdjęcia można się uczyć tu, bo to też

całą tę sytuację i jakoś się angażują,

zeszłego roku pojedzie w tym roku.

i jak do tej pory mi się to udaje. Spra-

sie wracać do tych poprzednich, jak

jest dobra nauka. Wieczorami odby-

jest dla mnie także zadziwiająca sytu-

W zeszłym roku była też grupa ludzi,

wa polega na tym, że dzieci z Ukrainy,

już im trochę przeszło. A także tu u

wają się różne gry i zabawy integra-

acją. To moja osobista satysfakcja.

która – nie ma co tu ukrywać – uzna-

biorące udział w naszym programie

na Ukrainie próbować szukać innych,

cyjne, a to śpiewanie, a to rozmowy,

Wspominając historię wszystkich

ła, że to jest też bardzo dobre miej-

dzieci, które po raz pierwszy są w

żeby to wszystko jakoś działało.

a to coś... W tym roku kadrę stanowią

plenerów, trudno nie wspomnieć o

sce do nadmiernej zabawy. Zabawa

Warszawie, w dosyć młodym wieku,

Mnie próbowano parę razy namó-

osoby, które – przynajmniej panie pla-

kościele katolickim w Kamieńcu Podol-

nie jest niczym złym, ale przesadzać

nienauczone jeszcze wielu rzeczy, pi-

wić na taką działalność charytatywną,

styczki – były co najmniej dwa czy trzy

skim – katedrze. Wielokrotnie miesz-

też nie jest dobrze. W związku z tym,

szą swoje wrażenia z Polski – z pierw-

głównie, żeby organizacjom polskim

razy uczestnikami pleneru, a potem

kaliśmy na terenie tzw. „miasteczka ko-

trochę to uległo zmianom i jest znacz-

szego wyjazdu zagranicznego i opusz-

coś zostawiać. Pierwsze, co robiłem,

były instruktorkami; są to bardzo za-

ścielnego” w Kamieńcu. Nie jesteśmy

na grupa nowych ludzi. Po rocznych

czenia swojej ojczyzny i opisują to, co

to mówiłem: a komu ja mam poma-

służone towarzyszki tej sytuacji.

stricte grupą religijną, ale ks. Roman

przymiarkach, po szukaniu pieniędzy

tu widziały. I nasze dzieci z Warszawy

gać? Proszę mnie do tego mieszka-

Z zeszłego roku jest taka grupa

Twaróg, s. Teresa – są to niezwykle

z różnych stron (Ochota, Stowarzy-

też opisują swoje wrażenia, próbują

nia zaprowadzić. Czasem wychodziły

osób – bo zawsze uważam, że w ta-

życzliwe osoby. Bez ich uczynności,

szenie „Wspólnota Polska”), uczest-

pisać artykuły. Pan redaktor publiku-

jakieś totalne bzdury, a czasem widać

kim nowym roku zawsze powinny być

sympatii, współpracy nic z tego by

ników, ostatecznie to wygląda tak,

je to, jeśli to zachowuje jakiś poziom,

było taką biedę, że trudno to nawet

osoby, które są pewnymi nośnikami

nie było. Bez ich zmysłu pracy i pogo-

że wyjechało osiemnastu uczniów z

bo jak nie zachowuje, to nie ma o

przekazać, choć wszędzie to może

tradycji, kimś, kto już to zna i jakieś

dzenia się z paroma sytuacjami, które

Warszawy, w znacznej większości ze

czym mówić. I to ma wielkie znacze-

się zdarzyć. W Polsce też. Pamię-

nowe osoby, które, z mojego punk-

przyjeżdżająca ze mną grupa młodzie-

szkół Ochoty, choć zdarzają się osoby

nie – być wydrukowanym w gazecie,

tam taki przypadek: Lwów, napraw-

tu widzenia, są bardzo grzecznymi

ży wywołuje, dość trudno byłoby sobie

i z innych miejsc Warszawy, do tego

może nie najważniejszej gazecie na

dę biedna rodzina, czwórka dzieci.

osobami, zaburzeń żadnych nie ma.

to wszystko wyobrazić. Ważną dla nas

jadą dwie panie plastyk – dziewczy-

świecie, ale gazecie – dla tych ma-

Jedno z nich –dziewczynka o imieniu

Sam się trochę dziwię i myślę, kiedy

i chyba najbardziej zaprzyjaźnioną z

na-fotograf i ktoś, kto jest wychowaw-

łych dzieci, ich rodziców i ich szkół.

Grażyna uczyła się w 24 szkole. Po-

się coś zdarzy? Na razie nic się nie

nami osobą na terenie Kamieńca jest

cą. Do tego dołącza się dwie grupy:

To jest, myślę, jeden z ważniejszych

stanowiliśmy pomóc.

zdarzyło.

pan Stanisław Nagorniak – z miejsco-

polską ze szkoły nr 3 i ukraińską ze

elementów tej sytuacji.

Załatwiliśmy jej przez dwa lata

Powoli kończymy czas pobytu w

wej polskiej organizacji i miejscowego

szkoły nr 23 – obydwie szkoły są w

prawie po trzy miesiące wakacji: obo-

Kamieńcu Podolskim, potem jesz-

Panie Witoldzie, podziwiam

Caritasu. Ze wszystkimi osobami, o

Stanisławowie. Przyjeżdżamy do Ka-

zy harcerskie, mieszkania, gdzieś u

cze przez Chocim i Okopy Świętej

Pana. osobiście nie wytrzy-

których mówię, cała ta jedenastoletnia

mieńca Podolskiego (spotkaliśmy się

rodziny... Ona w końcu zdała na studia

Trójcy jedziemy do Czerniowiec, tam

małabym tak długo z taką

historia jest bardzo, bardzo głęboko

z „Frankowskiem” we Lwowie, który

do Warszawy, chyba już kończy. Czy

zostawiam „Ukrainę”, która wraca do

dużą grupą młodzieży, a Pan

i ściśle powiązana.

dojechał do nas autobusem i przyje-

pani myśli, że ona się do kogokolwiek

domu, a my z „Warszawą” jedziemy

sobie świetnie daje radę.

Ja bym jeszcze powiedział tak: ła-

chaliśmy razem do Kamieńca). Wszy-

w Warszawie, do tych, co jej pomagali

do Rumunii, na Bukowinę, do czegoś,

Dziękuję za rozmowę.