23

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 16­29 września 2016 nr 17 (261)

o zapomnianym autorze

miach ukraińskich. Gdy policja ukra-

W 1944 roku Armia Czerwo-

ińska w 1943 roku zeszla do podzie-

na wstępuje na tereny Zachodniej

mia, Niemcy skierowali tam polską

Ukrainy, napotykając masowy opór

policję. Polska policja (Schupo) z

miejscowej ludności. Przedstawicie-

pierwszego gola

SS prowadzila operacje karne, któ-

le nowej administracji nie byli pewni

re calkowicie paraliżowaly tam ruch

swego losu. Nastąpila paradoksalna

UPA. Odpowiedź na to dala sama

sytuacja ­ Armia Czerwona oswobo-

ludność Wolynia ­ przeprowadzając

dzila terytorium, ale kontrolowali go

14 lipca uplynęlo 122 lata od chwili, gdy na boisku nedaleko

akcję wysiedleńczą. Polacy stawiali

banderowcy i melnykowcy. Aby ukró-

Parku Stryjskiego mial miejsce pierwszy mecz w pilce nożnej

opór. Wtedy rozpoczęto likwidację

cić tę sytuacje Chruszczow poprosil

polskiej ludności na Wolyniu, która

Stalina by oglosić na tych terenach

pomiędzy sokolskimi drużynami Lwowa i Krakowa. Chociaż to

zakończyla się latem 1943 roku. Po-

calkowitą mobilizację w wieku od 18

demonstracyjne spotkanie nowego rodzaju sportu trwalo jedynie

zostaly jedynie poszczególne wyspy

po 55 rok życia. Dopilnowalo tego

sześć minut, to jednak weszlo do historii polskiego futbolu, jako

pod ochroną niemiecką. Wtedy do

wojsko.

dzialań przystąpila UPA. Na ziemiach

W takich warunkach, gdy na te-

premiera tego sportu na naszych terenach. Polacy i Ukraińcy ob-

Zachodniej Galicji polskie organiza-

renach wyzwolonych spod okupacji

chodzą wspólną datę narodzin tego najpopularniejszego sportu.

cje podziemne dzialaly przeciwko

niemieckiej walczyli pomiędzy sobą

Niemcom, ale dzialaly też przeciwko

banderowcy i melnykowcy, a z nimi

JAN JAREMKO

Ukraińcom, szykując zmianę wladzy

walczyla Armia Krajowa, gen. Ko-

w Galicji. Dowództwo UPA wydalo

niew wyzwalal Lwów. Tak, wlaśnie

Dzięki autorowi znanej ency-

rozkaz wysiedlenia Polaków, jeżeli

Koniew, chociaż dowódcą 1 Frontu

klopedii pilki nożnej Andrzejowi Go-

warzewskiemu znana jest postać

Wlodzimierza Chomickiego, autora

pierwszej bramki w historii pilki noż-

nej na terenach Galicji. Po tym golu

mecz zakończono, a jego uczest-

ników poproszono o zejście z pola.

Zbliżala się bowiem pora występów

gimnastycznych, które w tamtych

czasach uważano za o wiele bardziej

popularne od pilki nożnej.

14 lipca 1894 roku Wlodzimierz

Chomicki ukończyl zaledwie 16 lat

(urodzil się we Lwowie 19 kwietnia

Plyta na grobie Wlodzimierza Chomickiego

1878 roku) i byl uczniem drugiego

chorowal, więc ominęla go slużba

dopiero od Zbigniewa Machonia,

roku Gimnazjum nauczycielskiego,

wojskowa i nie bral udzialu w I wojnie

mieszkańca Chocianowa, który do-

profesor którego Edmund Cenar byl

Defilada we Lwowie z okazji wizyty gubernatora Hansa

światowej. Do sportu nie bardzo się

dal też wycinki prasowe i wspomnie-

propagatorem sportów ruchowych.

Franka

garnąl i w wieku lat 50 przeszedl na

nia ludzi, którzy byli sąsiadami i do-

Dwa lata wcześniej profesor przy-

emeryturę. Byl żonaty, ale dzieci nie

brze znali bylego Lwowiaka. Wspo-

wiózl z Anglii prawdziwą pilkę i zasa-

Ukraińskiego byl gen. Watutin. Ale

nie wyjadą dobrowolnie. Uderzenia

mial. Z żoną rozwiódl się i mieszkal

minali go jako nadzwyczaj spokoj-

dy tej pasjonującej gry. Zorganizowal

ten nie mial dobrej marki u Stalina.

trwają. Dzialania przeciwko kobie-

samotnie. Dom prowadzila mu gospo-

nego i dobrego czlowieka, który

też uczniów swojego gimnazjum w

Objeżdżając wojska, w balaganie,

tom i dzieciom (niewyraźnie). Tam

dyni Maria Górska. Przeżyl II wojnę

mieszkal samotnie. Bardzo kochal

drużynę i rozpocząl mecze z takimi

gdy ochrona go zgubila, zostal ran-

nasze oddzialy obecnie ochraniają

światową i w 1946 roku wyemigrowal

dzieci, którym opowiadal rozmaite

jak oni amatorami z Krakowa. Chlo-

ny w ostrzale przez banderowców.

życie i tereny ukraińskie. Ukraińskie

do Polski. Zamieszkal w niewielkim

historie, w tym i o pilce nożnej. W

pacy z wielkim entuzjazmem treno-

Wcześniej ,,zawalil" wyzwolenie Tar-

masy są w naszych rękach." (Літопис

miasteczku Chocianów kolo Legnicy,

jego mieszkaniu bylo wiele pamią-

wali, bo pasjonująco bylo kopać skó-

nopola do wyznaczonego terminu w

УПА, Львів, 2001., кн. 4, с. 491).

gdzie w latach późniejszych mieścil

tek, które przypominaly mu rodzinny

rzana pilkę, ale brakowalo im techniki

marcu, nie zabezpieczając należycie

W tych warunkach nie chowa

się sztab sowieckich wojsk w Polsce.

Lwów, fotografie z dawnych lat, gdy

i taktycznego pojęcia o nowej grze.

zdobytego terenu. Dalo to możliwość

się i Andrij Melnyk. Zwraca się on do

Tu zmarl 12 lipca 1953 roku i spocząl

jeszcze byl sportowcem. Chomicki

Za najważniejsze uważali ­ strzele-

doborowym oddzialom SS wedrzeć

dowództwa III Rzeszy z propozycją

na miejscowym cmentarzu.

przeżyl 75 lat i zmarl na dwa dni

nie pilki do bramki przeciwnika.

się do miasta i kontynuować wal-

stworzenia wojskowych oddzialów

Na tym można by wlaściwie za-

przed pamiętną datą 14 lipca ­ datą

Tak wyglądala i ta pierwsza we

kę. Gen. Żukow, który zająl miejsce

z Ukraińców. Hitler, który byl prze-

kończyć znajomość z tą postacią,

swego triumfu i datą pierwszej bram-

Lwowie gra. W pogodny dzień 14

Watutina, musial jeszcze przez caly

ciwny ,,slowiańskim" oddzialom w

gdyby nie trafila mi do rąk notatka

ki w historii polskiego futbolu.

lipca (obserwatorium Politechniki

miesiąc szturmować miasto i nie-

Wehrmachcie, po klęsce pod Sta-

prasowa, że w 1988 roku odnowiona

Wlodzimierz Chomicki powrócil

Lwowskiej podawalo temperaturę

opatrznie dal możliwość wyrwać

lingradem, wobec braku żolnierzy,

zostala plyta na grobie Wlodzimierza

do Lwowa po wielu latach: teraz 14

+24°C) reprezentanci obu miast wy-

się z kotla oddzialom Wehrmachtu.

przystaje na tę propozycję. Wtedy to

Chomickiego. Zaznaczono na niej

lipca we Lwowie obchodzony jest

szli na pole w strojach gimnastycz-

Dlatego następnym dowódcą frontu

obok ROA (Rosyjskiej Armii Wyzwo-

wydarzenie z 14 lipca 1894 roku, któ-

dzień Pierwszego gola. W Stryjskim

nych. Jedynie różnili się spodenkami:

zostal Koniew.

leńczej) zostala stworzona dywizja

re kończy się slowami ,,...pierwszego

parku w pobliżu tego stadionu z daw-

Lwowiacy mieli szare, a Krakowiacy

Pod Brodami otoczono i do 22

SS Galizien. Ideę powstania takiej

gola w meczu i w ogóle w historii

nych lat, gdzie rozegrano pamiętny

­ niebieskie. Gdy tylko rozpoczęla

lipca zniszczono osiem dywizji nie-

dywizji poparl gubernator Galicji Otto

polskiego futbolu zabil Wlodzimierz

mecz, odbywa się impreza sportowa

się gra, sędziowana przez prof. Zyg-

mieckich. Zginęlo tam 38 tys. żol-

Wächter. Glównym warunkiem stwo-

Chomicki".

­ znów skórzaną pilkę ganiają mlodzi

munta Wyrobka z Krakowa, Lwowia-

nierzy i oficerów, a 17 tys. dostalo

rzenia dywizji bylo to, że Ukraińcy nie

Prosilem wielu kolegów o zrobie-

lwowiacy i każdy marzy strzelić swe-

cy ,,kupą" popędzili z pilką w stronę

się do niewoli. W kotle też znalazla

będą walczyć przeciwko aliantom, a

nie zdjęcia tej plyty. Zdjęcie dostalem

go pierwszego gola.

bramki przeciwnika. Goście zajadle

się 14 dywizja grenadierów SS ,,Ga-

jedynie na froncie wschodnim. We-

się bronili.

lizien", która stawiala zaciekly opór,

dlug Himmlera w nazwie figurowalo

Jak wspominal sam Chomicki,

Poszukuję krewnych

bo do niewoli ich nie brano. Z 11

,,galicyjska", aby nie popierać idei

ustawiony zostal na lewym skrzydle,

tys. żolnierzy poleglo 7 tys. Jedynie

niepodleglości Ukrainy. Dowództwo

gdzie w jakimś momencie przytoczyla

500 żolnierzy pod dowództwem ka-

dywizją zostalo przekazane oficerom

Poszukuję informacji o rodzinie

wani przez UPA lub inną organizację

mu się pilka. Nie zastanawiając się

pitana Freitaga udalo się wyrwać z

niemieckim.

mojego dziadka. Mam tylko jego akt

z tamtych terenów. Dziadek uciekl z

dlugo uderzyl ją prawą nogą. Strzal

otoczenia i przedostać do ,,swoich".

OUN byla przeciwna powstaniu

zgonu. Dziadek nazywal się Piotr

tamtych okolic w obawie przed mor-

byl na tyle szczęśliwy, że pilka przele-

Natomiast 2999 żolnierzy wraz z

dywizji. Szuchewycz uważal, że wstę-

Maziak, urodzony 24 czerwca 1910

dem lub byl świadkiem mordu rodziny

ciala nad glowami zawodników i ręko-

szamanem spod Winnik przepadlo

pując w szeregi SS Galizien Ukraiń-

roku w Mokroten. Wydaje mi się

i nie chcial o tym rozmawiać, ani nic

ma krakowskiego bramkarza i trafila

bez wieści.

cy stają się instrumentem polityki

że chodzi o miejscowość Mokrotyn

nikomu nie powiedzial. Z armią znad

do bramki. Radość pilkarzy lwow-

niemieckiej. Zakazal on Ukraińcom

kolo Żólkwi. Rodzice dziadka: ojciec

Oki dotarl do Nakla nad Notecią gdzie

skich byla ogromna, chociaż goście

zaciągania się do dywizji, obawial się

Info:

­ Franciszek Maziak, matka ­ Ana-

w szpitalu doczekal końca wojny.

wyrażali niezadowolenie, gdy zawod-

Autor Wolodymyr Syrotenko

on bowiem utraty swoich możliwości

stazja.

Proszę o informację o rodzinie

ników poproszono o opuszczenie bo-

(Werbyćkyj) jest praprawnukiem

mobilizacyjnych.

Dziadek mial braci i siostrę (y).

Maziaków z Mokrotyna. Może ktoś

iska. Bardzo chcieli się zrewanżować.

ukraińskiego pisarza i wydawcy Pan-

Na te dzialania operatywnie za-

Przed śmiercią mówil mojemu tacie,

przeżyl wojnę i mam krewnych, o

Tak Wlodzimierz Chomicki wszedl w

telejmona Kulisza, prawnukiem au-

że gdy ich poszukiwal, mial proble-

reagowalo dowództwo sowieckie.

których nie wiem?

annaly historii pilki nożnej jako autor

my z bezpieką (?). Rodzice dziadka

tora hymnu Ukrainy ,,Ще не вмерли

Komisariat Spraw Wewnętrznych

Piotr Maziak

pierwszego gola.

i rodzeństwo byli podobno zamordo-

України ні слава, ні воля" Mykoly

piotr.maziak@gmail.com

zostal podzielony na dwa: spraw

O dalszych losach seminarzysty

Werbyćkoho-Antiocha, wnukiem au-

wewnętrznych pod kierownictwem

wiadomo, że w 1898 roku ukończyl

Poszukuje rodziny Jana Pelza

tora pieśni ,,За Україну, за її долю"

L. Berii i bezpieczeństwa państwo-

seminarium, dalej kontynuowal na-

Mykoly Woronoho, synem majora Ar-

wego pod dowództwem W. Merku-

ukę we Lwowie i Wiedniu, a następ-

mii Czerwonej Wasyla Syrotenki. Byl

Szanowni Państwo! Poszukuje rodziny pana Jana Pelza, który w czasie

lowa. Na ten ostatni padlo zadanie

nie zostal profesorem wychowania

zajęcia Lwowa przez Niemców uratowal od śmierci wielu więźniów przypla-

profesorem historii średniowiecza.

dzialań wywiadowczych za granicą

fizycznego w XI lwowskim gimna-

cając to sam życiem. Uratowal też moją mamę. Wszelkie informacje proszę

Zmarl w 2006 roku.

i walka z wywiadami zagranicznym

zjum. Byl slabego zdrowia, często

KG

kierować na adres: Iwano-Frankowsk, 76018, Ukraina, skr. pocztowa nr 80.

oraz elementami antysowieckimi.