25

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 16­29 września 2016 nr 17 (261)

Rumunia jest krajem, gdzie

Językiem polskim mówi się tam,

jest dobre nastawienie do Polski

gdzie są zwarte grupy

Instytut Polski z Bukaresztu dziala na

z AGNIESZKĄ SKIETER-

terenie dwóch krajów ­ w Moldawii i

SKĄ,  dyrektor  Instytutu

Rumunii. To są kraje o zdecydowanie

Polskiego w Bukareszcie,

z HELENĄ KRASOWSKĄ,

różnych potrzebach. Ze względu na

rozmawia WOJCIECH JAN-

badaczką języka polskiego

przynależność do UE i rozwój eko-

KOWSKI.

na  Bukowinie,  rozmawia

nomiczny i spoleczny Rumunia ma

inne potrzeby. Moldawia to dla nas

WOJCIECH JANKOWSKI.

Dlaczego Instytut Polski

też ważny partner, ale tam dzialania

na rozpoczęcie Dni Polskich

staramy się bardziej dopasować do

w Suczawie wybral wystawę

Gdzie na Bukowinie ukra-

potrzeb moldawskich. Koncentrujemy

polskiego plakatu?

ińskiej mieszkają Polacy?

Staramy się pokazywać w Rumu-

się na doskonaleniu różnego rodzaju

Skąd tu przybyli?

nii te dziedziny sztuki, w których Pol-

umiejętności. Dużym zainteresowa-

Ważną grupą wśród Polaków

ska jest bardzo dobra, a w plakacie

niem cieszy się tam tworzenie wnio-

przybywających na Bukowinę byli

jesteśmy mistrzami świata, bo polska

sków o różnego rodzaju fundusze.

górale czadeccy. Oni dotarli tu w

szkola plakatu wyrobila dobrą markę

Jest taka potrzeba, by uczyć, jak to

1803 roku. Mieszkają w Piotrowcach

na calym świecie. Pomyśleliśmy, że

robić, menadżerów kultury. W Ru-

Dolnych, Starej Hucie, Terebleczu.

to dobra okazja, żeby pokazać nasz

munii zajmujemy się wszystkim od

Pozostala migracja też miala miej-

plakat w odnowionym Muzeum Hi-

sztuki wspólczesnej po historię. Dużą

sce w XIX wieku z Malopolski, ze

storii w Suczawie. Plakaty pochodzą

uwagę przykladamy do dyplomacji

Lwowa. W Czerniowcach mieszka

z Oświęcimia. Ta wystawa zostala

historycznej. Możemy wymienić cykl

do tej pory rodzina Kuczabińskich,

przygotowana przez międzynarodo-

artykulów, które drukujemy w mie-

stroicieli fortepianów. Oni pochodzą

sięczniku ,,Historia", jest to bardzo po-

z tej emigracji...

pularny magazyn, wydawany przez

Przedmiotem Pani badań

największy koncern medialny w tym

naukowych byl język pol-

kraju. Udalo się opublikować szereg

skich górali. Jakim językiem

artykulów o Polsce i o Rumunii. Co

ciekawe, ta wspólpraca zaowoco-

oni mówią? Czy to jest język,

wala lustrzanym numerem polskiego

który się zachowal? Czy jest

,,Mówią wieki", ponieważ w tym roku

odradzany? Wiemy, że pra-

przypada kilka ważnych rocznic zwią-

cują w tych wsiach nauczy-

zanych z traktatami polsko-rumuński-

ciele języka polskiego, ale

mi. Ważnym wydarzeniem w tym roku

jak mówią zwykli ludzie?

byla również wystawa poświęcona ro-

To zależy od miejscowości. W tej

dzinie Ulmów i Muzeum Polaków Ra-

chwili prowadzimy projekt Narodowe-

tujących Żydów w Markowej. Rodzina

go Programu Rozwoju Humanistyki

we biennale plakatu z Oświęcimia

Ulmów to byla rodzina z Podkarpacia,

Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego

­ plakatu spolecznego zajmującego

która ratowala Żydów w czasie wojny,

pod nazwą ,,Mowa polska na Buko-

się prawami czlowieka. To biennale

a którą w wyniku donosu rozstrzela-

winie Karpackiej jako dziedzictwo

dziala od dziesięciu lat. Dzięki mię-

no razem z dziećmi przez Niemców.

kulturowe. Dokumentacja zanika-

dzynarodowemu festiwalowi, bien-

Ważnym elementem naszej dzialal-

jącego dziedzictwa narodowego".

nale zgromadzilo już dużą kolekcję

ności jest też sztuka wspólczesna.

Uczestnicy projektu: Helena Krasowska, Magdalena Po-

Nasz zespól przeprowadzil badania

plakatów, także plakatów polskich.

Staramy się być obecni na najwięk-

krzyńska, Olena Pelechata i Wojciech Wloskowicz

w rejonie storożynieckim we wsiach

W tej kolekcji są plakaty dotyczące

szych festiwalach teatralnych i filmo-

mawiać po polsku z osobami, które

1994 roku. Byly one zresztą glow-

Dawideny, Banilów, Panka, Storoży-

problemów wspólczesnego świata,

wych w Rumunii. Takie dwa sztanda-

przyjechaly z Polski.

nie zakladane przez Polaków po-

niec. Zaobserwowalyśmy z Magdale-

zrozumialych również dla publicz-

rowe wydarzenia ­ to festiwal filmowy

chodzących z zachodniej Ukrainy:

ną Pokrzyńską z Uniwersytetu Zielo-

Ma Pani w swowim do-

ności rumuńskiej. Chociaż wystawa

w Klużu i festiwal teatralny w Sybinie

ze Lwowa, z Iwano-Frankiwska, z

nogórskiego, koleżanką, która bierze

robku naukowym również

towarzyszy Dniom Polskim, będzie

(Sibiu po rumuńsku).

Winnicy. Badania byly prowadzone

również oglądana przez rumuńskie

udzial w projekcie, że językiem pol-

badania dotyczące wscho-

Wspomniala Pani o ma-

audytorium. Myślę, że te plakaty

przed 2012 rokiem. Ja wówczas

gazynie ,,Historia", w którym

skim mówi się tam, gdzie są zwarte

du Ukrainy. Stworzyla Pani

będą tu zrozumiale, a trzeba dodać,

opublikowano  artykuly  o

nie spodziewalam się, że za dwa

grupy ­ są Piotrowce Dolne i Stara

książkę, która jest chyba je-

że są piękne. To są dziela sztuki.

Polsce. Czy zgodzi się Pani

lata ten teren i ta spoleczność będą

Huta, natomiast tam, gdzie Polacy

dynym udokumentowaniem

Są to prace nawiązujące

ze mną, że Rumuni wiedzą

zupelnie inne, że rozpocznie się

mieszkają w rozproszeniu, już prze-

spoleczności polskiej w Don-

do najlepszych tradycji pol-

o Polsce więcej, niż Polacy

wojna. Niemniej w tym czasie jedna

chodzą na język ukraiński. Na przy-

basie. Prowadzila Pani ba-

skiego plakatu, który powoli

o Rumunii. Rumuni wiedzą

z informatorek, udzielając szeptem

klad w mojej rodzinnej miejscowości,

dania kilka lat jeszcze przed

ginie...

na przyklad, co to Katyń. W

wywiadu, powiedziala, że ona za

w Pance, w rodzinach po polsku już

wojną. Proszę powiedzieć,

One nawiązują do najwybitniej-

drugą stronę trudno szukać

dużo nie powie, ponieważ za kilka

nikt nie mówi.

jaki obraz Pani uzyskala i

szych twórców polskiej szkoly plaka-

podobnej wiedzy?

lat będzie wojna. I dwa lata później

czy coś z tego świata jesz-

W Pani domu w którym

tu, takich jak Henryk Tomaszewski,

W pelni podzielam tę opinię.

to się stalo!

cze pozostalo? Wiemy, że w

języku rozmawiano?

Jan Mlodożeniec, Jan Lenica czy

Rumunia jest o tyle wdzięcznym dla

Mówilo się gwarą języka ukra-

Donbasie giną ludzie. Wojna

W tym okresie jeszcze

Franciszek Starowieyski. Czy polski

nas krajem, że jest bardzo dobre

ińskiego, ponieważ mój tata byl

wywolala migrację.

nikt nie myślal o Majdanie,

plakat ginie rzeczywiście..? On po

nastawienie do Polaków, czego nie

Byly to najciekawsze badania w

Polakiem, moja mama byla Ru-

że tak się potoczy historia.

prostu świetność ma już za sobą, bo

można powiedzieć o Polsce. Kilka

moim życiu, ponieważ badania bu-

munką i doszli do porozumienia, że

Ta kobieta powiedziala, że

taki okres, gdy polski plakat święcil

miesięcy temu ukazal się po raz ko-

kowińskie nie stanowią dla mnie no-

językiem wychowania będzie język

w domu się nie przyznaje,

triumfy i byl doceniany na świecie, to

lejny sondaż, z którego wynika, że

wości. Pochodzę stąd, miejscowe

edukacji, to znaczy ukraiński.

że jest Polką, dlatego że bę-

okres zimnowojenny. Paradoksalnie

Polacy raczej nie chcieliby mieć za

realia są mi znane z dzieciństwa,

dzie wojna. Co Pani wtedy

Na Bukowinie są jeszcze

wtedy ograniczenia cenzury powo-

sąsiadów Rumunów. To wywoluje tu

natomiast badania w obwodzie do-

pomyślala?

dowaly, że artyści bardzo często się-

zawsze reakcje nawet nie negatywne

Polacy czerniowieccy. W ja-

nieckim i zaporoskim byly czymś

Pomyślalam, że pani jest osobą

gali po metaforę i tworzyli genialne w

­ Rumuni dziwią się dlaczego tak jest.

kim języku mówią? Kiedyś

prostocie i bardzo silne, jeżeli chodzi

Zdecydowanie Polacy wiedzą mniej o

zupelnie innym. Byly one prowa-

starszą, nie zna realiów, że to co

przypadkiem bylem świad-

o przekaz, plakaty. My, jako Instytut

Rumunii, niż Rumuni o Polakach. Tu-

dzone wśród ludności miejskiej, a

powiedziala wynika z jej życiowych

kiem, jak dwie Polki na ul.

Polski, staramy się też polski pla-

taj pamięć o wspólnych elementach

takie badania prowadzi się innym

doświadczeń życiowych, bo stracila

Pańskiej [obecnie Olgi Kobylań-

kat wspierać. Przywiązujemy dużą

historii, również pamięć o polskich

metodami. W Donbasie Polacy nie

męża i rodziców na Syberii... Prze-

skiej ­ red.] rozmawialy po pol-

wagę do plakatu przy okazji różnych

uchodźcach w czasie II wojny świa-

mówią po polsku. Polszczyzna nie

milczalam, nie odpowiedzialam. W

sku.

wydarzeń. Przy okazji corocznego

towej jest wciąż żywa. Często to jest

występuje tam nie tylko jako język

sytuacji badań nie sprzecza się z

Być może byl to przypadek, że

przeglądu filmowego staramy się, by

doświadczenie rodzinne. Nasza pra-

domowy, a nawet nie jako język reli-

rozmówcą.

na ulicy Pańskiej spotkaly się dwie

plakat byl zaprojektowany specjalnie

ca polega na tym, że Rumuni poznają

gii! W Czerniowcach spotykamy się

Polki, które się znają. Polacy w Czer-

Dziękuję za rozmowę.

na to wydarzenie.

lepiej Polaków, z kolei nasi koledzy

z tym, że język polski jest w koście-

niowcach rozmawiają ze sobą po

z Polski pracują nad tym, by Polacy

Poza plakatem, co jesz-

le. Ciągle wraca wątek kościola.

Rozmowa zostala nagrana w cza-

polsku, ale to ma miejsce albo wokól

poznali rumuńską kulturę i historię.

cze Instytut Polski promuje

Tu są odprawiane msze święte po

sie trasy Radia Kurier i Radia Wnet w

kościola, albo na ulicy. Natomiast

Liczę na to, że nasze dzialania przy-

w Rumunii?

polsku. Polacy byli skupieni wokól

Czerniowcach 11 sierpnia 2016 roku.

nie mają już rodzin polskich, które w

Instytut Polski to lącznik miedzy

czyniają się do bliższego poznawania

kościola, jeżeli pytamy o polskość,

Projekt badawczy ,,Mowa polska na

domu mówią po polsku. Są to rodziny

kulturami tych dwóch krajów, ale

siebie. To co jest dobre ­ obserwuję,

to slyszymy ,,bo byl kościól". Kościól

Bukowinie Karpackiej. Dokumentacja

mieszane. Również jest to odzwier-

zajmuje się nie tylko kulturą. Wlaści-

że coraz więcej Polaków przyjeżdża

byl otwarty przez caly czas komu-

zanikającego dziedzictwa narodowe-

ciedlone w naszych badaniach. Od-

wie zajmujemy się wszystkim poza

do Rumunii. Miasta siedmiogrodzkie

nizmu. W Donbasie bylo zupelnie

go" odbywa się w ramach Narodowe-

wiedzamy z koleżanką rodziny pol-

polityką. Gros naszych dzialań to

są pelne polskich turystów. Slychać

inaczej, nie bylo kościola, nie bylo

go Programu Rozwoju Humanistyki.

skie w Czerniowcach i obserwujemy,

aktywności, które robimy z organiza-

język polski na ulicach Braszowa czy

zwartego osadnictwa. Polacy są

Helena Krasowska jest profesorem

że językiem domowym jest ukraiński.

cjami pozarządowymi, ze środowi-

Sybinu. Myślę, że to najlepszy spo-

tam bardzo rozproszeni. Pierwsze

Instytutu Slawistyki Polskiej Akade-

skiem naukowym, także oczywiście

sób na poznawanie się nawzajem.

Natomiast osoby mówiące po polsku

z artystycznym. Warto podkreślić, że

polskie stowarzyszenie powstalo w

mii Nauk w Warszawie.

Dziękuję za rozmowę.

­ zazwyczaj są to starsi ­ chcą roz-