27

www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 16­29 września 2016 nr 17 (261)

Humor

Średniowieczny Lwów we Wroclawiu

odpadli z konkurencji Wlosi, gdy pi-

czolo polskiego lotnictwa. Świadkiem

loci niemieccy napróżno podczas sa-

jego pierwszego triumfu byl Kraków.

Panorama Plastyczna Dawnego Lwowa ­ to niezwykly model archi-

żydowski

mego raidu próbowali uzupelnić malą

Tutaj w roku 1929. por. Żwirko, przy-

tektoniczny, dzielo Janusza Witwickiego i jego wspólpracowników,

ilość punktów zdobytą w próbach

dzielony jako oficer lącznikowy do

budowany przez 10 lat. Zostala ona otwarta do zwiedzania 25 wrze-

technicznych ­ spokojny lot Żwirki,

Aeroklubu Warszawskiego, odnosi

śnia 2013 roku we wroclawskiej Hali Stulecia. Hala wybudowana

Rabin zamówil u krawca parę

zwycięstwo w locie Polski poludnio-

utrzymującego stale tę samą szyb-

zostala przez wybitnego architekta niemieckiego Hansa Berga

spodni. Dzialo się to w przededniu

wo-zachodniej.

kość i regularność podczas raidu,

w latach 1911-1913 i jako najwybitniejsze dzielo architektury zostala

świąt wielkanocnych, mistrz igly za-

W roku 1930 i 1931 w uznaniu

zacząl wysuwać nazwisko naszego

wpisana na Listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO.

walony byl pracą, toteż uszycie pan-

zaslug zostaje mianowany komen-

świetnego pilota na przodujące miej-

talonów trwalo sześć tygodni. Klient

miejskiego. Wybuch wojny, okupacja

STEFANIA LABAZIEWICZ

dantem centrum Przysposobienia lot-

sce w Challenge`u. Rekordowe szyb-

w kolpaku sobolim przychodzi do

sowiecka i niemiecka nie przerywają

niczego w Lodzi. Pod jego kierunkiem

kości, któremi zawodnicy niemieccy

majstra i mówi:

prac nad Panoramą. W 1944-45 roku

Wedlug pierwotnego zamyslu

ksztalci się nowe pokolenie lotnicze,

zdążyli podczas raidu zmęczyć silniki

- Nasz Bóg, niech imię Jego bę-

Witwicki podejmuje starania o uzy-

autora Panoramy Janusza Witwic-

zasilające szereg naszych lotników

swoich samolotów, zachowal sobie

dzie pochwalone, stworzyl świat w

skanie pozwolenia na wywiezienie

kiego, miala ona prezentować cale

ciągu sześciu dni, a ty potrzebujesz

sportowych.

na ostatnią chwilę. Przestrzeń Ham-

swego dziela do Polski. Na trzy dni

miasto z okolicznymi wzgórzami.

aż sześciu tygodni, ażeby uszyć parę

W r. 1932 obejmuje kierownictwo

burg-Berlin przebyl w czasie wspa-

przed wyjazdem zostaje zamordowa-

Jej otwarcie planowano na obchody

spodni?

pilotażu w centrum wyszkolenia ofi-

niale szybkim, a nadwyżki punktów,

ny przez agentów NKWD. Pochowa-

600-lecia przylączenia Ziemi Lwow-

- Racja, rabbi! ­ replikuje krawiec.

cerów lotnictwa w Dęblinie, ale prze-

jakie posiadal nad groźną konkuren-

no go na Cmentarzu Lyczakowskim,

skiej do Korony w 1940 roku. Historia

­ Ale popatrzcie tylko, jak wygląda

stając ksztalcić pilotów sportowych,

cją niemiecką, nie utracil podczas

ale nie ma pewności, czy tam wlaśnie

jednak potoczyla się inaczej.

świat, a jak wyglądają uszyte przeze

nie zaniedbywa czynnej roli w lotnic-

decydującej próby szybkości. Kolon-

spoczywają jego szczątki. Spakowa-

Podczas pobytu na studiach uzu-

mnie spodnie!

twie sportowem, która to rola staje się

ja polska zgromadzona na lotnisku

ną już Panoramę wywozi jego żona.

pelniających w Paryżu mlody lwowski

***

berlińskiem oczekiwala w radosnym

wkrótce jednem pasmem triumfów i

Panorama zostaje zdeponowana

architekt Janusz Witwicki pod wply-

Miasteczko Jazlowiec slynęlo z

niepokoju ukazania się zwycięskiego

zwycięstw. Nie mogąc w Challenge`u

w Muzeum Narodowym w Warszawie,

wem wystawy modeli architektury

krzywoprzysięzców i amatorów cu-

samolotu.

1930 r. zająć wybitniejszego miejsca

a następnie przeniesiona do Zakladu

militarnej wpadl na pomysl stworze-

dzego mienia. W pewne uroczyste

Samolotem tym okazal się samo-

architektury polskiej Politechniki War-

nia modelu XVIII-wiecznego Lwowa.

święto modlący się w synagodze

lot Żwirki, który w próbie szybkości,

szawskiej. W 1975 roku zostaje prze-

Po powrocie do kraju rozpoczyna

tamtejszy bogacz sięgnąl do kiesze-

kiedy należalo wszystko wydobyć z

wieziona do Wroclawia do Muzeum

żmudne studia nad architekturą

ni, zbladl i zwrócil się do siedzącego

silnika, nie utracil ani sekundy czasu

Architektury. W niewyjaśnionych oko-

miasta. Powoli powstają zarysy sta-

obok rabina:

przez choćby najdrobniejsze zbocze-

- Muszę w te pędy udać się do

nie z wlaściwej trasy ­ stanąl w pelni

domu. Przez zapomnienie zostawi-

na wysokości zadania, stwarzając

lem kasę nie zamkniętą...

swem zwycięstwem największy bo-

- A czego się obawiasz?

daj dotychczasowy sukces polskiego

- Zlodziei...

imienia na terenie międzynarodowe-

- Nie bój się! ­ uspokaja go dusz-

go sportu.

pasterz. ­ Oni wszyscy są tutaj!

Ale zwycięstwo Żwirki nie bylo tyl-

***

ko jego triumfem indywidualnym, bylo

Magid zapytuje jednego ze slu-

ono w niemniejszym stopniu triumfem

chaczy:

polskiej techniki, która wśród skrom-

- Jak się wam podobalo moje

nych warunków finansowych, przy

wczorajsze kazanie?

Mundur porucznika Fran-

niedostatecznym ­ z konieczności

- Po waszym kazaniu spędzilem

ciszka Żwirki na miejscu ka-

­ poparciu finansowem czynników

bezsenną noc.

tastrofy

decydujących, odniosla wspaniale

- Takie wrażenie zrobily na was

licznościach ginie 5 najcenniejszych

rówki lwowskiej. Na sześciu plytach

moje slowa?

zwycięstwo nad techniką Wlochów,

wskutek defektu silnika w Hiszpanji,

eksponatów (kościól dominikanów,

o wymiarach 2 x 1,2 m każda Lwów

- Co to, to nie. Zasnąlem podczas

nad techniką Niemców, przodują-

w tymże samym roku odnosi z rzędu

ratusz, cerkiew woloska, katedra

przedstawiony jest w skali 1:200. Bu-

waszego kazania, a gdy śpię za dnia,

cych dotychczas Europie w dzie-

dwa zwycięstwa: w drugim locie po-

lacińska i synagoga Zlotej Róży). W

dynki tworzone są z kartonu, brysto-

to w nocy nie mogę zmrużyć oka...

dzinie lotnictwa sportowego, dwu-

ludniowo-zachodniej Polski i w trze-

1988 roku Panoramę przeniesiono do

lu, sklejki. Modele domów pokryte są

***

krotnych zwycięzców challenge`u,

cim konkursie samolotów turystycz-

Muzeum Archidiecezjalnego.

miedzianą i olowianą blachami. Każ-

Reb Jaker poucza kandydata

których jedynie sukces Żwirki odsu-

nych. W r. 1931 podkreśla jeszcze

Dzięki staraniom rodziny Janu-

dy komin, każde okienko są doklad-

do stanu malżeńskiego jak ma się

nąl od definitywnego i zaszczytnego

raz swoje przodujące stanowisko w

sza Witwickiego rozpoczynają się

nie odtworzone. Twórcy specjalnie

zachowywać w domu przyszlych te-

zdobycia przechodniego pucharu.

polskim sporcie lotniczym, zwycięża-

prace nad rekonstrukcja calości dzie-

,,postarzali" obiekty umieszczając na

ściów:

Tę polską myśl konstrukcyjną

jąc w czwartym krajowym konkursie

la, a sama Panorama jest wpisana

nich zacieki czy ubytki tynku, aby od-

- Gdy siądziesz do stolu obok

zwycięską w trudnej międzynarodo-

samolotów turystycznych.

na listę zabytków województwa wro-

dać rzeczywisty charakter miasta. W

panny, pamiętaj o tym, żebyś nie plótl

wej konkurencji uosabial towarzysz

Stalo się po prostu pewnikiem,

clawskiego. Od 1994 roku na mocy

poszczególnych fragmentach zapro-

żadnych glupstw!

Żwirki w trudnym locie nad Europą

że wszędzie, gdzie Żwirko staje do

umowy z rodziną Witwickich Pano-

jektowano oświetlenie żaróweczkami

- A o czym mam z nią rozma-

inż. Wigura, jeden z konstruktorów

zawodów, musi odnieść zwycięstwo.

rama Plastyczna Dawnego Lwowa

elektrycznymi (obecnie zamienione

wiać?

samolotów RWD, wspólnie z inży-

Lecz pociąga go nie tylko sama emo-

staje się depozytem Muzeum miej-

na LED diody).

- Najlepiej o milości, o rodzinie i o

nierami Rogalskim i Drzewieckim.

cja konkursów lotniczych, którą znal

skiego Wroclawia.

Ekspozycja Panoramy obecnie

filozofii. Gdy mlodzieniec znalazl się

Od trzech lat samoloty RWD wysu-

już od 1927 r., zajmując pierwsze

Po raz pierwszy od czasów wojny

zostala uzupelniona o część multime-

w przewidzianej przez swata sytuacji,

nęly się na czolo polskich konstruk-

miejsce w locie malej Ententy ­ hol-

Panorama udostępniona zostaje pu-

dialną, mająca na celu przedstawie-

a do stolu podano rosól z knedelkami,

cyj sportowo-lotniczych. Lączyly one

duje także samotnym wspanialym

bliczności w gmachu wroclawskiego

nie dramatycznych losów Janusza

pomny udzielonych mu instrukcji, za-

zawsze dużą szybkość maksymalną

wyczynom lotniczym, zdobywając

Arsenalu, a następnie w kamienicy

Witwickiego i innych twórców tego

cząl od milości. Zagadnąl więc przy-

ze znaczną wytrzymalością.

w r. 1929 międzynarodowy rekord

,,Pod Zlotym Slońcem" przy Rynku.

dziela. Dowiadujemy się o życiu au-

szlą malżonkę:

Od 2007 roku Panorama staje się de-

tora, który urodzil się we Lwowie 10

Już RWD 7, maszyna należąca

wysokości w drugiej kat. samolotów

- Lubisz knedelki?

pozytem wroclawskiego Ossolineum.

września 1903 roku. Po ukończeniu

do drugiej kategorji samolotów tury-

turystycznych.

- Nie.

Lata 2007­2012 ­ to okres

Politechniki Lwowskiej studiuje histo-

stycznych o mocnym silniku wmon-

W polskich kolach lotniczych

- A czy twój brat lubi knedelki?

żmudnych prac nad rekonstrukcją i

rię sztuki na Uniwersytecie Jana Ka-

towanym na bardzo lekkiej maszy-

wiedziano już od dawna, jak świet-

- Nie mam brata.

konserwacją calości Panoramy przez

zimierza. Pracuje jako projektant w

nie, pozwalająca na wznoszenie się

nym pilotem, odważnym, rozważnym

- A gdybyś miala brata, to on by

wybitnych konserwatorów, plastyków,

różnych instytucjach i jako sekretarz

niem pionowo do góry, oraz RWD

i spokojnym jest Żwirko i jak wiel-

lubil knedelki?

architektów, a także nad dokumenta-

wojewódzkiego konserwatora zabyt-

5 wykwintnie urządzona limuzyna

kie nadzieje można wiązać z jego

***

cją calości prac. W 2013 roku zespól

ków we Lwowie. Jest też asystentem,

turystyczna, znamionowaly szybkie

uczestnictwem w wielkich międzyna-

Wśród grajków podwórzowych

otrzymuje kolejne fundusze i może

a potem adiunktem na Politechnice.

postępy znakomitych konstruktorów.

rodowych konkurencjach lotniczych.

w moim rodzinnym mieście prym

przystąpić do organizacji ekspozycji.

Za projekt pawilonu lwowskiego na

wiodla trójka ,,instrumentalistów": ka-

RWD 6, która odniosla sukces tak

Szerokie kola publiczności ­ nic

Tak, dzięki staraniu wielu wybitnych

krajową wystawę w Poznaniu otrzy-

taryniarz, garbaty skrzypek i osobnik

świetny w Berlinie, stanowila punkt

dziwnego ­ nie orjentowaly się w tem

osobistości udalo się doprowadzić do

muje pierwszą nagrodę.

z miedzianą tacą, która slużyla do

kulminacyjny dotychczasowego roz-

dostatecznie, dlatego też, gdy 40 sa-

ekspozycji dziela.

Dla realizacji swego pomyslu

zbiórki honorariów. Pewnego razu

woju myśli konstrukcyjnej Rogalskie-

molotów tegorocznego Challenge`u

Wiele osób zwiedza Panoramę

otrzymuje pomieszczenie w gma-

spytalem kataryniarza, skąd mają

go, Wigury i Drzewieckiego. Dlatego

w blyskawicznem tempie przelatywa-

Plastyczną Dawnego Lwowa. Prze-

chu Politechniki przy ul. Ujejskiego

pewność, że kwestujący wspólnik ich

też sukces Żwirki w Berlinie podczas

lo przez Warszawę i Kraków, Żwirko

ważnie są to Lwowiacy, którzy oglą-

(w dawnym klasztorze kościola św.

nie okrada.

Challenge`u 1932 wykraczal daleko

nie byl bynajmniej uważany za fawo-

dając wystawę z lezka w oku wspo-

Marii Magdaleny). Po dwóch latach

- Okrada? Nas? Czy wyglądamy

poza zwykle granice sukcesu sporto-

ryta między polskimi zawodnikami.

minają swoje miasto ­ poszukują

pracy wladze Lwowa przekazują

na takich frajerów?! Przed wyjściem

wego. Bylo to wspaniale zwycięstwo

Imię jego przeslanialy inne glośne

znajomych ulic, zakątków, wspomi-

Witwickiemu dwa pomieszczenia w

do miasta dajemy mu do prawej ręki

techniki, myśli, genjuszu mlodego

nazwiska świetnych polskich pilotów,

nają wydarzenia ze swoim miastem

centrum miasta przy ul. Ormiańskiej

tacę, a do lewej ­ trzy żywe muchy.

państwa, rozwijającego się w trud-

którym pech czy też niedyspozycja

związane ­ chrzty w kościolach,

23, gdzie wlaściwie byla montowana

Inkasując codzienny zarobek nie li-

nych warunkach materialnych w naj-

przeszkodzily w zajęciu należnego im

drogi do szkoly, do pracy... Mlodzież,

calość Panoramy. Większość prac

czymy pieniędzy na tacy, lecz muchy

nowocześniejszej dziedzinie techniki.

miejsca w Challenge`u. Dopiero, gdy

oglądając wystawę, podziwia piękno

Janusz Witwicki finansuje z wlasnej

w garści...

z dalszych etapów raidu nad Europą

dawnego Lwowa lub wspomina swo-

kieszeni i dopiero w 1939 roku wla-

Horacy Safrin,

Oryginalna pisownia zostala za-

zaczęly przychodzić wiadomości,

je tam wyjazdy. Tak piękna jest nasza

dze miasta na zakończenie projektu

Przy sabasowych świecach

chowana.

gdy po wielu katastrofach lotniczych

utracona perelka.

wydzielają 10 tys. zlotych z budżetu