18

Wolna trybuna

15­28 czerwca 2018 nr 11 (303) * kurier galicyjski * www.kuriergalicyjski.com

Antyrosja

rozerwać pępowinę, lączącą Ukrainę

europejski zewnętrznej polityki ukra-

z Rosją. Nie będąc historykiem, byl

ińskiej, dzięki wysilkom propagandy

przekonany, że historię można zmie-

rosyjskiej, zastąpily próby zachod-

nić przez ustawy prezydenckie. I tym

nich, amerykańskich i europejskich

samym zmusić wszystkich obywateli

nazistów, by zwyciężyć ,,kaganiec

państwa by uwierzyli w nowy kanon

pokoju i dobra" ­ Rosję.

historyczny. Wierzyl, że historia może

Wiktor Juszczenko, zrozumiaw-

być ,,naprawiona" wstecz. Bląd takie-

szy, że nie będzie już prezydentem,

Okres rządów Leonida Kuczmy byl jednym z najbardziej neutralnych w sferze

go zalożenia byl oczywisty. Poza tym,

latal podstawionym mu przez regio-

tworzenia wspólnej ukraińskiej tożsamości. Eklektyczne podejście z prawem do

nowy kanon historyczny byl wyjąt-

nalów samolotem i nadal przeko-

kowo nacjonalistycznym wariantem

nywal obywateli Ukrainy do swoich

rozwoju elementów lokalnych bylo charakterystyczne dla prawie calego okresu

zachodnioukraińskiego pochodze-

chimerycznych wizji historycznych.

jego prezydentury. Jego wlasna rozmyta tożsamość narodowa nie pozwalala na

nia. Nie bylo w nim miejsca dla Ar-

W wyniku wspólnych dzialań re-

prowadzenie konkretnej i precyzyjnej polityki historycznej. Kuczma sam poszu-

mii Czerwonej, walczącej wspólnie

gionalów i Juszczenki do wladzy

z koalicją antyhitlerowską przeciwko

przyszedl Wiktor Janukowycz, dla

kiwal odpowiedzi na zlożone pytania ukraińskiej historii, a wraz z nim Ukraińcy

nazizmowi. Akcentowano ukraiński

którego historia byla równie obca, jak

wedlug wlasnego sądu określali co jest swoje, a co obce.

ruch nacjonalistyczny na terenach

i kwestie kultury narodowej. Dlatego

Zachodniej Ukrainy. Próby Juszczenki

funkcję glównego opiekuna ,,prawdy

ciwstawny stosunek do przeszlości

mu. I tu przemilczenia i manipulacje

,,wyrównania" bohaterskiej ukraińskiej

historycznej" otrzymal wlaśnie Dmy-

WASYL RASEWYCZ

historycznej sprzyjal latwemu mani-

osiągnęly apogeum. Największym

historii poprzez wzmożenie badań

tro Tabacznyk, który pelniąc urząd

Gwoli sprawiedliwości należy

pulowaniu Ukraińcami. W szczególny

problemem stalo się pytanie o to, jak

nad rewolucją ukraińską z lat 1917-

ministra nauki i edukacji rozpocząl

wspomnieć, że glównym doradcą w

sposób przejawilo się to podczas wy-

można zapisać do ukraińskiej narracji

1921 osiągnęly jedynie efekt czę-

oczyszczanie ukraińskiej historii od

kwestiach historycznych byl dla Le-

borów do Rady Najwyższej i podczas

historycznej tych, którzy kolaborowa-

ściowy. Nie miala również wielkiego

,,nacjonalistycznych nalecialości". Ta-

onida Kuczmy Dmytro Tabacznyk.

kolejnych wyborów prezydenta. Wy-

li z nazistami i walczyli w szeregach

powodzenia historia uczczenia ofiar

bacznyk nakazal przepisać wszyst-

Niewiarygodnie prorosyjski i w wielu

starczylo na Krymie lub w Donbasie

Wermachtu przeciwko Armii Czer-

Wielkiego Glodu, ponieważ zawierala

kie podręczniki historii,. Zmieniono

momentach antyukraiński historyk,

powiedzieć, że istnieje zagrożenie ze

wonej. Ponieważ większość ludności

precyzyjne określenie terytorialne.

również calkowicie politykę histo-

który najchętniej calą ukraińską hi-

strony ,,banderowców", którzy zmu-

Ukrainy wedlug tradycji rodzinnej (a

Juszczenkorozpocząlbudowanie

ryczną. Aby się temu przeciwstawić,

storię sprowadzilby do ,,pociesznej"

szą do zapomnienia bohaterstwa

nie wedlug propagandy sowieckiej)

projektu historycznego zatytulowa-

we Lwowie zaczęto pisać i wydawać

Malorosji, poddając ostracyzmowi

radzieckich weteranów i do gloryfi-

wiedziala, że ich przodkowie są zwy-

nego ,,Antyrosja". Już pierwsze jego

alternatywne podręczniki.

,,nieprawidlową"  zachodnioukraiń-

Zwycięstwo Janukowycza stalo

ską historię. Okres nadzwyczajnej

się porażką Pomarańczowej rewolu-

bliskości Tabacznyka z prezyden-

cji. Wówczas wielu wyciągnęlo myl-

tem dość dobrze wyczuwa się w nie-

ny wniosek, że nie można igrać z ro-

których wypowiedziach prezydenta

syjską i radziecką historią. Jedynie

Kuczmy o historii.

po calkowitej izolacji od niej, można

Na początku Kuczma nie nada-

rozpocząć budowę naprawdę nieza-

wal szczególnego znaczenia polityce

leżnej Ukrainy. Prawdziwą, wedlug

historycznej. Co najwyżej zauważal,

tych ludzi, byla jedynie ta historia, w

że w różnych regionach Ukrainy nale-

której Ukraińcy w bronią w ręku wal-

ży różnie oceniać historię. I to jedynie

czyli przeciwko Rosji i ZSRR.

dlatego, że rozbieżności z istnieją-

To przekonanie wzmoglo się

cymi historycznymi przekonaniami

podczas Rewolucji Godności. Prze-

mogly go kosztować utratę poparcia

ciwdzialając rosyjskiej propagandzie,

elektoratu. Takie sobie użytkowo-

ukraińscy propagandyści niezau-

wygodnickie podejście do historii.

ważalnie dla siebie trafili prawie we

Przede wszystkim Kuczma nie wiązal

wszystkie rozstawione przez Rosjan

narodowej idei Ukrainy z historią, lecz

pulapki. Powoli zapominano o przy-

z ekonomicznym potencjalem pań-

czynach wystąpień Ukraińców na

stwa. Historia byla dla niego takim

Majdanie. Zapomniano i o tym, że

sobie lekkim nalotem, dzięki któremu

początkowo byl to Euromajdan. Pra-

przemyslowe regiony Ukrainy mogly

kacji Hitlera i nazizmu, a na Zacho-

cięzcami faszyzmu i nazizmu, to nie

przemówienia na Majdanie dotyczyly

wie wszyscy zapomnieli o tym, że

przynajmniej w jakiś sposób odróż-

dzie oglosić o kolejnej ,,czerwonej

pozostawalo im nic innego, jak zrzec

wylącznie historii. Swoją dlugą pieśń

,,Swoboda" i Prawy Sektor (w znacz-

niać się od analogicznych w Rosji.

dżumie" i zagrożeniu demontażem

się swoich krewnych, lub bronić ro-

zaczynal od kultury Trójpola, przecho-

nym stopniu dzielo rosyjskiej propa-

Okres rządów Kuczmy zazna-

państwa. natychmiast programy

syjsko-radzieckiej narracji.

dzil następnie do kurhanów Scytów,

gandy) jednoglośnie wspóldzialaly z

czyl się przez utworzenie klanowo-

wyborcze stawaly się niepotrzeb-

W tym czasie na widnokręgu

i rzadko kończyl na bohaterach II

rosyjskimi mediami propagandowy-

oligarchicznego systemu na Ukra-

ne. Pseudohistoryczne zagrożenia

państwowości ukraińskiej zamajaczyl

wojny światowej. W okresie rządów

mi, na czas dostarczając Rosjanom

inie, historia zaś w tym okresie wyko-

najbardziej efektywnie mobilizowaly

poważny kryzys polityczny. Kuczma,

Juszczenki najmocniej akcentowa-

material o tym, że Euromajdan jest

rzystywana byla dla mydlenia oczu

elektorat i zamienialy Kijów na miej-

stając się czlowiekiem bardzo za-

no wszystko, co wyraźnie wyrywalo

państwowym przewrotem, a do wla-

i odwracania uwagi od istniejących

sce nieustępliwych batalii.

możnym, postanowil zrzec się wla-

Ukrainę z rosyjskiego lub radzieckie-

dzy rwie się pronazistowska junta.

problemów spolecznych. Różnego

Na zachodzie Ukrainy nie rozu-

dzy politycznej. Nad Ukrainą zawislo

go kontekstu historycznego. Jednak

Takim materialem bylo wykorzystanie

rodzaju polityczni technolodzy na

miano, jak można budować państwo

poważne zagrożenie znalezienia się

cale spoleczeństwo ukraińskie nie

nazistowskiej symboliki, marsze z po-

czas zauważyli, że intensywna pro-

ukraińskie wedlug wzorców radziec-

pod calkowitą wladzą lidera doniec-

bylo przygotowane do przejścia na tak

chodniami, bezpośredni przekaz ide-

paganda może rzeczywiście prze-

kich. Jak można ignorować ludzi,

kiego klanu. Tym razem sytuacja

radykalny wariant historyczny. Czę-

ologii nazistowskiej w wywiadach.

nosić uwagę calego spoleczeństwa

sily i formacje, które z bronią w ręku

rozwiązala się dzięki ,,karnawalowej

ściowo dlatego, że pamięć dyktowala

Przejście do gorącej fazy wojny

z codziennych problemów na batalie

walczyly o niepodleglość? Dlaczego

bufonadzie" Pomarańczowej rewolu-

wariant przeciwny, a częściowo dla-

ukraińsko-rosyjskiej dodalo mocy

wokól historii. Jak również, że sto-

stalinowskie wojsko ma być czczone

cji. Podstawową przyczyną ludowego

tego, że trudno bylo uwierzyć w tak

tym pojęciom. Niestety, Ukraińcy

sunek do kwestii przeszlości może

na Ukrainie? Na wschodzie kraju nie

protestu wcale nie byla historia, lecz

groteskowe wersje, które proponowal

polknęli rosyjski haczyk. Ukraińscy

być wspanialym środkiem mobilizacji

rozumiano, jak ludzie, którzy walczyli

brak reform i nikla perspektywa by

wyraźnie ideologicznie zaangażowa-

propagandyści poszli natomiast dro-

elektoratu, a nawet tworzenia pewnej

po stronie faszystowskich Niemiec,

bodaj kiedykolwiek należeć do zjed-

ny prezydent Juszczenko.

gą najprostszą ­ zaczęli podnosić

regionalnej tożsamości.

mogą być podnoszeni do rangi boha-

noczonej Europy.

Gdy prezydent zauważyl, że nie

wszystko, co mialo, wedlug nich, naj-

To wlaśnie obserwowano na

terów narodowych.

W wyniku Pomarańczowej re-

udaje mu się utwierdzić ,,zachodnio-

bardziej drażnić Rosję. Wspólczesne

Ukrainie w okresie ,,kuczmowskim".

Ponieważ wschód, poludnie i czę-

wolucji nie nastąpil demontaż kla-

ukraińską" wersję w skali calej Ukra-

akcje upamiętnienia, ,,historyczne"

Z jednej strony ­ narodowo arty-

ściowo centrum stanowily większość,

nowo-oligarchicznego systemu. Nie

iny, spróbowal wykorzystać praktykę

ustawy 2015 roku, które otwarcie

kulowana historyczna polityka na

to na Zachodniej Ukrainie zatrzyma-

zmienily się też elity rządzące. Nowy

gloryfikacji historycznych postaci na

gloryfikują formacje zbrojne i osoby,

Zachodzie Ukrainy z wyraźnie an-

no się na najbardziej radykalnym

prezydent, Wiktor Juszczenko, zająl

potrzeby walki wewnątrzpolitycznej.

które na różnych etapach zdążyly

tyrosyjskimi i antyradzieckimi skla-

wariancie: bez calkowitej derusyfi-

od razu pozycję narodowego lidera,

Ostatnie jego decyzje o nadaniu ty-

slużyć i w niemieckim wojsku, i w po-

dowymi. Z drugiej strony ­ radzieckie

kacji i desowietyzacji historii budowa

opierając się o ,,zachodnioukraińską"

tulu Bohatera Ukrainy liderowi UON

licji pomocniczej, i również walczyć

slogany z ich stalinowską interpreta-

niezależnego państwa jest niemożli-

wersję historii.

Stepanowi Banderze i dowódcy UPA

z sowieckim reżymem, sprowadzają

cja zwycięstwa w II wojnie światowej.

wa. ,,Zachidniacy" uważali, że należy

W wyniku porażki faworyta Don-

Romanowi Szuchewyczowi mialy na

politykę historyczną państwa do za-

Brak polityki, skierowanej na pogo-

z korzeniami wyrwać Ukraińców z ob-

basu Wiktora Janukowycza, w części

celu nie tyle ich upamiętnienie, ile za-

chodnio-ukraińskiej wersji nacjonali-

dzenie zwaśnionych pamięci naro-

jęć rosyjskiej narracji historycznej.

Ukrainy utwierdzilo się przekonanie,

szachowanie swej konkurentki Julii

stycznej.

dowych i budowę wspólnej podstawy

Utwierdzeni w tym przekonaniu

że byly to silowe dzialania Zacho-

Tymoszenko.

Możliwe, że do podniesienia

nowoczesnej ukraińskiej tożsamości,

zabrali się do realizacji programu

du. Cala Pomarańczowa rewolucja

Propaganda rosyjska nawet nie

ducha patriotycznego na froncie w

wcześniej czy później musial dopro-

,,Precz od Moskwy!". W praktyce

interpretowana byla przez rosyjską

oczekiwala takiego prezentu. O de-

Donbasie przyklady walki zbrojne-

wadzić do konfliktu.

oznaczalo to, że za obrońców wol-

maszynę propagandową jako wojna

cyzjach Juszczenki mówil Putin na

go ukraińskiego podziemia nadają

Brak dialogu wewnątrz spole-

ności Ukrainy uważano tylko tych,

Zachodu przeciwko Rosji.

spotkaniu z Angelą Merkel, polaly

się jak najlepiej. Jednak w szerokim

czeństwa ukraińskiego doprowadzal

którzy kiedykolwiek walczyli prze-

Zapewne, mając dobre intencje,

się rzeki brudu ze wszystkich kana-

formacie mogą bardzo zaszkodzić.

do coraz większej polaryzacji. A prze-

ciwko Rosji i Związkowi Radzieckie-

Juszczenko mial zamiar na zawsze

lów telewizji rosyjskiej, a kierunek

Wyraźnym przykladem tego mogą