25
www.kuriergalicyjski.com * kurier galicyjski * 1528 czerwca 2018 nr 11 (303)
Józef klemens Pilsudski a niepodleglość Polski (cz. III)
klęskę glodu i kilka milionów ofiar
końca II Rzeczpospolitej nie podzielaly
dynal krakowski poświęcil bulawę.
Walery Slawek mial objąć stanowisko
DOROTA DOWDA
ludności na Ukrainie?
obyczajów spartańskich komendanta
Najstarszy wiekiem general Karol
prezydenta, Józef Beck pozostać mini-
Józef Pilsudski byl wiernym sy-
W dniu 30 lipca 1920 roku w
Józefa Pilsudskiego, Walerego Slawka
Trzaska-Durski w imieniu wojska po-
strem spraw zagranicznych, natomiast
nem Kresów, bliska mu byla wizja
Bialymstoku powolano Tymczasowy
Edward Śmigly-Rydz mial przejąć
czy Aleksandra Prystora. Józef Beck
prosil Józefa Pilsudskiego o przyjęcie
Polski Jagiellońskiej. W 1919 roku
Komitet Rewolucyjny Polski (Julian
Generalny Inspektorat Sil Zbrojnych.
wskazany na stanowisko ministra
bulawy, którą wręczyl szeregowy Jan
byly brane pod uwagę dwie koncepcje:
Marchlewski, Jerzy Próchnicki, Feliks
W przedstawionym ukladzie sil, zgod-
spraw zagranicznych przez Józefa
Wężyk (kawaler Virtuti Militari).
inkorporacyjna i federacyjna. Endecja
Dzierżyński, Józef Unszlicht), a w
nie z ustawą konstytucyjną z dnia 23
Pilsudskiego zachowal swoje stano-
Pierwsza żona Józefa Pilsudskie-
z Romanem Dmowskim na czele dą-
pierwszych dniach sierpnia 1920
kwietnia 1935 roku rola premiera miala
wisko. Stanislaw Car zmarl w czerwcu
go Maria Pilsudska byla poważnie
żyla do wlączenia do Polski dawnych
roku Armia Czerwona przekroczyla
mieć znaczenie drugorzędowe. Józef
1938 roku. Walery Slawek popelnil
chora. Do ostatnich dni życia nie
rosyjskich guberni: kowieńskiej, wileń-
rzekę Bug. Polacy zawsze potrafili się
wyrażala zgody na rozwód z Józefem
Pilsudski w przedstawionym ukladzie
samobójstwo w kwietniu 1939 roku.
skiej, grodzieńskiej, części mińskiej, a
zjednoczyć w momencie zagrożenia.
Pilsudskim. Nie uczestniczyla w życiu
sil nie wziąl pod uwagę osobistych
W czasie sprawowania wladzy przez
także Wolynia i zachodniego Polesia.
Ucichly spory partyjne przeciwników
publicznym, a także nie opuszczala
animozji polityków, a także tego, że
prezydenta Ignacego Mościckiego
Roman Dmowski byl za daleko po-
komendanta. Haslo ,,Ojczyzna w nie-
i marszalka Edwarda Śmiglego-
swojego krakowskiego mieszkania.
wola zmarlych nie ma znaczenia.
suniętą decentralizacją w sprawach
bezpieczeństwie" zostalo szeroko po-
Rydza Polska zmierzala ku wojnie.
Pilsudski mieszkal w Belwederze, a
Walery Slawek nie umial odnaleźć
kulturalnych i ekonomicznych, przy
parte. W otoczeniu Józefa Pilsudskiego
Klęska wrześniowa oznaczala koniec
Aleksandra Szczerbińska przy ulicy
się w świecie bez komendanta Pilsud-
utrzymaniu pelni wladzy politycznej.
powstawal plan rozegrania decydującej
wladzy obozu pilsudczykowskiego.
Koszykowej. 17 sierpnia 1921 roku
skiego. Byl to zbyt prawy czlowiek, by
Koncepcja, której zwolennikiem byl Jó-
bitwy na przedpolach Warszawy. Pil-
Aleksander Prystor zmarl w sowieckim
zef Pilsudski, posiadala dlugą tradycję
sudski, jako glównodowodzący, przyjąl
więzieniu w 1941 roku. Józef Beck
w polskiej myśli politycznej. Stosunki
na siebie calkowitą odpowiedzialność.
zmarl na internowaniu w Rumunii w
etniczne panujące na Kresach, nie
Rozkaz przygotowujący manewr znad
1944 roku. Ignacy Mościcki wyjechal
pozwalaly na podzial wzdluż granic
Wieprza Pilsudski wydal 6 sierpnia
w grudniu 1939 roku do Szwajcarii,
narodowościowych. Na Kresach Po-
1920 roku. Byla to rocznica wymarszu
a w roku 1946 zmarl. Okoliczności
lacy stanowili większość w miastach,
kampanii kadrowej z krakowskich
śmierci Edwarda Śmiglego-Rydza
a wieś pozostawala: litewska, bialoru-
Oleandrów symbolu polskiego czy-
nie zostaly wyjaśnione do czasów
ska czy ukraińska. Na wsi struktura
nu niepodleglościowego. Komendant
wspólczesnych.
wlasnościowa ksztaltowala się w ten
Józef Pilsudski zawsze przywiązy-
Aleksandra Pilsudska wraz z
sposób: chlopi Litwini, Bialorusini czy
wal dużą wagę do symboli. Sowieci
córkami po wybuchu II wojny świa-
Ukraińcy, zaś dwór byl polski.
dotarli do Radzymina, natomiast
towej wyjechala do Wielkiej Brytanii.
Józef Pilsudski przy podejmowa-
w Wyszkowie można bylo spotkać
Mlodsza córka marszalka Jadwiga
niu decyzji zawsze bral pod uwagę ele-
czlonków TKRP, którzy oczekiwali na
Pilsudska-Jaraczewska wstąpila do
ment improwizacji, co pozwalalo mu na
zdobycie Warszawy. Pod dowództwem
RAF. Jadwiga Pilsudska-Jaraczewska
wlaściwe reagowanie na zmieniającą
Wladyslawa Sikorskiego 5 armia z
uczestniczyla w II wojnie światowej
się sytuację polityczną. Teraz uznal, że
rejonu Modlina uderzyla w kierunku
jako pilot samolotów transportowych.
należy zająć Wilno okupowane przez
na Nasiekl i Plońsk. Dwa dni później
Żona marszalka Aleksandra Pilsudska
bolszewików. Akcję wileńską przepro-
ruszyla polska ofensywa znad Wie-
zmarla na emigracji w 1963 roku.
wadzil podczas przerwy wielkanoc-
prza, wbijając się pomiędzy pólnocny i
W katastrofie lotniczej w 1936 roku
nej. Do Wilna wkroczyla kawaleria
poludniowy front sowiecki. Bolszewicy
zginąl general Gustaw Orlicz-Dreszer.
Wladyslawa Beliny-Prażmowskiego
rozpoczęli odwrót. Po osiągnięciu
Na polu walki w bitwie pod Bzurą
utrzymując pozycje do nadejścia
linii Bugu, Pilsudski wstrzymal dalszą
polegl general Stanislaw Grzmot-
Edwarda Śmiglego-Rydza. W Nie-
ofensywę. Nie chcial kontynuować
Skotnicki przyjaciel generala Gu-
dzielę Wielkanocną 1919 roku Wilno
natarcia bez przygotowania. W drugiej
stawa Orlicz-Dreszera. W 1936 roku
bylo w rękach polskich. Józef Pilsudski
polowie września 1920 roku odbylo
Boleslaw Wieniawa-Dlugoszowski
mial nadzieję, że opanowanie Wilna
się polskie uderzenie. Kilkudniowa
zostal mianowany ambasadorem we
umożliwi wspólpracę polsko-litewską
bitwa nad Niemnem zakończyla się
Wloszech. Po klęsce wrześniowej wy-
i dlatego w dniu 22 kwietnia oglosil:
polskim zwycięstwem, ostatecznie
znaczony przez Ignacego Mościckiego
,,Odezwę do mieszkańców bylego
zajęto: Grodno, Lidę, Slonin i Pińsk,
na jego następcę, w wyniku sprzeciwu
Pomnik Józefa Pilsudskiego w Warszawie, w Alejach Ujaz-
Wielkiego Księstwa Litewskiego". W
na poludniu osiągnięto rzekę Zbrucz.
aliantów, nie objąl stanowiska. Po
dowskich przy Belwederze, wzniesiony jako wyraz wdzięcz-
odezwie poruszyl tradycje historyczne
Od dluższego czasu trwaly rozmowy
przystąpieniu Wloch do wojny zdolal
ności za obronę Warszawy w 1920 roku
obu narodów i zaproponowal koncep-
pokojowe, które zostaly zakończone
przedostać się do Stanów Zjednoczo-
cje federacyjną.
podpisaniem pokoju w Rydze. Polska
nych. W rok później w USA popelnil
zmarla Maria Pilsudska pierwsza
w stosunku do ludzi z wlasnego obozu
Komendant Józef Pilsudski reali-
osiągnęla cel, jakim byla niepodleglość,
samobójstwo nie potrafil znieść
żona komendanta Józefa Pilsudskie-
politycznego podejmować zakulisowe
zowal wlasną politykę, nie zamierzal
ocalila przed komunizmem Europę, zaś
bezczynności w czasie wojny. Rząd
go. Zgodnie z ostatnią wolą zmarlej,
metody postępowania. Przeciwnicy
wiązać się żadnymi zobowiązaniami.
polityka wschodnia Józefa Pilsudskiego
Wladyslawa Sikorskiego nie chcial
uroczystości pogrzebowe odbyly się
Walerego Slawka nie posiadali w takim
Mial wlasne plany i nie zamierzal z
nie powiodla się. Nie zostalo utworzone
powierzyć Boleslawowi Wieniawie-
w Wilnie. Pilsudski nie wziąl w nich
dzialaniu żadnych zahamowani. Wale-
nich zrezygnować. W Polsce roz-
niezależne państwo ukraińskie, a pokój
Dlugoszowskiemu żadnego stano-
udzialu. Mszę żalobną odprawil biskup
ry Slawek stracil stanowisko premiera,
poczęto przygotowania do wyprawy
ryski usankcjonowal podzial Ukrainy
wiska w armii. Obóz pilsudczyków
Wladyslaw Bandurski, a komendanta
nie zostal prezydentem, a rok po śmier-
na Ukrainę. W dniu 21 kwietnia
pomiędzy Polskę i Rosję. Do Polski
uważal Boleslawa Wieniawę-Dlugo-
Józefa Pilsudskiego reprezentowal
ci komendanta Józefa Pilsudskiego zo-
1920 roku zostala zawarta umowa
wlączono zbyt dużo ziem o przewa-
szowskiego za zdrajcę, który pragnąl
mlodszy brat Jan Pilsudski. Żal do
stal pozbawiony prezesury w Związku
polityczna i konwencja wojskowa
dze ludności etnicznej Bialorusinów
wspólpracować z nowymi wladzami.
Józefa Pilsudskiego mial Roman
Legionistów, co oznaczalo emeryturę
z Semenem Petlurą. Rząd polski
i Ukraińców, co mialo stać się powo-
Boleslaw Wieniawa-Dlugoszowski
Dmowski, przed laty konkurent do
polityczną. Natomiast pozycja i zna-
uznal atamana Semena Petlurę i
dem problemów, a z drugiej strony za
pragnąl tylko walczyć w armii.
względów Marii. Z perspektywy minio-
czenie Edwarda Śmiglego-Rydza
jego wspólpracowników za przed-
wschodnią granicą pozostawaly ważne
Marszalek Pilsudski zmarl 12 maja
nych lat można latwiej zrozumieć mo-
wzrastala. Komendant Pilsudski przez
stawicieli narodu ukraińskiego. W
ośrodki polityczne jak np. Mińsk, które
1935 roku, gdy obowiązywaly porozu-
tywy postępowania marszalka Józefa
lata trzymal Edwarda Śmiglego-Rydza
dniu 25 kwietnia 1920 roku armia
pod rządami Sowietów byly centrami
mienia z Niemcami i ZSRR i mogloby
Pilsudskiego. Dwa miesiące później
na dystansie w stosunku do polityki.
polska zaatakowala Sowietów czego
antypolskiej propagandy. Józef Pil-
się wydawać, że Polska jest bezpieczna.
Józef Pilsudski poślubil Aleksandrę
Dopiero teraz zostal oficjalnie uznany
celem militarnym bylo rozbicie Armii
sudski, kiedy nie doszlo do utworzenia
Marszalek Pilsudski posiadal zmysl
Szczerbińską. Skromna uroczystość
za osobę numer dwa w państwie (po
Czerwonej, a politycznym utworze-
federacji, nie umial sobie wyobrazić
geopolityczny, ale jednak nie docenial
odbyla się w Belwederze. Ślubu udzielil
prezydencie), mianowany marszal-
nie państwa ukraińskiego. Armia
Polski bez Wilna, w którym spędzil
nowych, ważnych środków walki takich
pralat domowy papieża Benedykta XV
kiem, a po uplywie kadencji Ignacego
Czerwona wycofala się za Dniepr.
swoje mlode lata. Grób jego matki
jak lotnictwo czy broń pancerna. Le-
ksiądz Marian Tokarzewski. Aleksandra
Mościckiego w 1910 roku mial zostać
Oddzialy Edwarda Śmiglego-Rydza
Marii Pilsudskiej i serce syna Józefa
genda marszalka Józefa Pilsudskiego,
Pilsudska wraz z córkami zamieszkala
prezydentem Polski. Powszechnie
wkroczyly do Kijowa, komendant
Pilsudskiego pozostalo na cmentarzu
jako czlowieka, który zapewnil Polsce
w prawym skrzydle Belwederu, zaczęla
uważano, że awans źle wplynąl na
Józef Pilsudski porównywany byl do
Rossa w Wilnie, na Litwie.
niepodleglość trwa do czasów wspól-
również brać udzial u boku męża w ofi-
Edwarda Śmiglego-Rydza ,,wladza
Boleslawa Chrobrego. Odwrót Armii
19 marca 1919 roku, w dniu imienin
czesnych i będzie trwala nadal.
cjalnych uroczystościach. Komendant
uderzyla mu do glowy". Edward Śmigly-
Czerwonej za Dniepr byl manewrem
komendanta zglosili się do niego dele-
Marszalek Józef Pilsudski zmarl w
Józef Pilsudski publicznie pokazywal
Rydz to nie byl już ten powszechnie
taktycznym. Ataman Semen Petlura
gaci Ogólnej Komisji Weryfikacyjnej,
Belwederze 12 maja 1935 roku. Uro-
się z ukochanymi córkami. Po kilku-
lubiany, dawny, sympatyczny i skromny
nie utworzyl ukraińskiej armii. Na
prosząc o przyjęcie stopnia pierwszego
czystości pogrzebowe trwaly sześć dni.
nastu latach życie prywatne Józefa
oficer. Po śmierci komendanta zmienilo
opanowanych terenach chlopi wystę-
marszalka Polski. Pilsudski wyrazil
Cialo marszalka spoczęlo na Wawelu.
Pilsudskiego zostalo uregulowane.
się zachowanie rządzącej elity. Prezy-
powali przeciwko powrotowi polskich
na to zgodę i jeszcze tego samego
We Francji, Niemczech i ZSRR oglo-
Józef Pilsudski nie pozostawil
dent Ignacy Mościcki i jego otoczenie
wlaścicieli ziemskich. Chlopi popierali
dnia podpisal dekret przyjmujący
szono tygodniową żalobę narodową.
spisanego testamentu politycznego.
cenili luksus i blask wladzy, wystawne
wladzę radziecką, nie przypuszczając
i zatwierdzający rangę. Uroczystość
W 1936 roku w Wilnie na cmentarzu
Uważal, że nikt nie posiadal odpowied-
przyjęcia i polowania, eleganckie stroje
jak okrutny czeka ich los za kilka lat.
miala oprawę. Trakt Królewski od
,,Rossa" pochowano przewiezione z
niego autorytetu, aby byl w stanie go
i sprzęty. Prezydent mial do swojej
Czy ktokolwiek mógl przewidzieć
Belwederu do Zamku Królewskiego
Litwy szczątki matki marszalka i zgod-
zastąpić. Przyszlość Polski prawdo-
dyspozycji 22 samochody, należaloby
spowodowaną przez wladzę radziec-
otoczyl gęsty szpaler żolnierzy, mszę
nie z jego życzeniem do grobu wlożono
podobnie zaplanowal jako harmonijną
zapytać czy nie za dużo i w jakim celu
ką polityków z Kremla tak straszną
odprawil biskup polowy Gall, kar-
urnę z jego sercem.
wspólpracę swoich wspólpracowników.
mial aż 22 samochody? Elity polityczne
